Slapen zit in onze natuur. Slapen zorgt ervoor dat je lichaam rust krijgt en kan herstellen van alle fysieke en mentale inspanningen die je die dag verricht hebt. Je kunt het lichaam zien als een accu die opnieuw opgeladen moet worden.
De hersenen vertonen ’s nachts een heel ander patroon dan overdag. Tijdens je REM-slaap zijn je hersenen bezig alle gebeurtenissen en informatie van de voorgaande dag te verwerken en te ordenen. De informatie wordt vanuit het korte termijn geheugen overgedragen aan het lange termijn geheugen. De hersenen filteren als het ware alle belangrijke informatie van die dag en bepalen wat je wel en niet onthoudt. Als je veel moeite hebt met herinneren van situaties, moet je jezelf afvragen of je wel voldoende slaapt.
Het is dus belangrijk voldoende te slapen, maar ook om alle verschillende fases van slaap te doorlopen. Tijdens de REM-slaap verwerken de hersenen dus alle gebeurtenissen, maar de lichte en diepe slaap zijn belangrijk voor het onthouden van gebeurtenissen en feiten.
Ook worden er tijdens je slaap afweerstoffen aangemaakt. Deze afweerstoffen beschermen je lichaam tegen bacteriën en virussen. Als je voldoende slaapt zul je dus minder snel ziek worden. Dit is ook de reden dat als je bijvoorbeeld griep hebt veel moe bent en met een goede nachtrust ook goed herstelt. De afvalstoffen die je ziek maken, zorgen dat je dieper in slaap valt.
Bij een verstoorde slaap verstoor je ook direct je energiepeil. Bij een verstoorde energiebalans verhoog je de kans op diabetes mellitus type 2. Daarnaast heeft slaap ook invloed op je emoties. Als je onvoldoende slaapt bent je emotioneler, meer prikkelbaar en is het makkelijker om negatiever te gaan denken.
Sommige mensen hebben minder slaap nodig dan anderen. Dit kan door verschillende redenen komen, zoals ontspanning over de dag, middagdutjes, leeftijd, fysieke belasting over de dag etc.
De eerste maatstaf voor voldoende slaap is gebaseerd op de leeftijd. Senioren hebben met 6 tot 6,5 uur slaap genoeg. Als je ouder wordt duurt het langer om in slaap te komen en slaap je minder diep. Het is dan ook heel gezond voor ouderen om een middag dutje te doen.
Als volwassenen heb je ongeveer 7-8 uur slaap per nacht nodig. Kinderen hebben veel meer slaap nodig, afhankelijk van de leefstijl van het kind. Een dreumes en peuter heeft 12 tot 14 uur slaap nodig. Een kleuter heeft 10 tot 12 uur slaap nodig. Een kind van 6 – 12 jaar heeft gemiddeld 10 uur slaap nodig. Een baby heeft de meeste slaap nodig, namelijk 14 tot 17 uur per dag.
Het lichaam beschikt over een mechanisme om op tijd te slapen en wakker te zijn. Als het ’s avonds donker wordt, wordt het hormoon melatonine aangemaakt. Van melatonine word je moe. Overdag wordt het hormoon afgebroken onder invloed van licht en hierdoor ben je wakker. Dit kan verstoord worden door onregelmatige bedtijden. Hierdoor verstoor je de biologische klok en dit werkt het functioneren overdag tegen. Je kunt beste regelmatig slapen en naar je biologische klok “luisteren”.
De tweede maatstaf is de fysieke activiteit gedurende de dag. Als je de hele dag zware inspanning verricht heb je een grotere slaapbehoefte dan iemand die veel stilzit over de dag.
Dan kan het ook nog zijn dat je wel eens slecht slaapt. Dit kan verschillende oorzaken hebben, zoals: onvoldoende beweging, zware inspanning vlak voor het slapen gaan, te veel licht in je kamer, lawaai van buitenaf, ziekte of stress. Als je af en toe slecht slaapt, is dit niet meteen een ramp. Maar je bent die dag erna waarschijnlijk wel moe, prikkelbaarder en kan je minder goed concentreren. Je lichaam zet dan een proces in om de nacht daarna voldoende diepe- en REM-slaap te doorlopen waardoor het lichaam weer goed herstelt.
Een langdurig slaaptekort kan grote gevolgen hebben, zoals een verminderde concentratie, prikkelbaarheid, etc. Van een slaaptekort kun je ziek worden. Slecht slapen wordt in verband gebracht met aandoeningen als een burn-out, depressie, dementie en overige hersenschade, overgewicht en hartklachten (Bevers, 2020). Een slaaptekort kan je gelukkig aanpakken. Praat hier over met jouw personal coach
Veel mensen doen in de middag een powernap. Een powernap kan goed doen wanneer je merkt dat je jezelf minder goed kan concentreren. Kies voor een kort dutje van hooguit twintig minuten tot een half uur. Als je langer dan dat slaapt, loop je het risico om in je diepe slaap terecht te komen waardoor je jezelf juist vermoeider en suffer gaat voelen. Daarnaast loop je het risico om in de avond minder goed te slapen.
Een goede leefstijl is dus erg belangrijk voor een goede nachtrust en een goede nachtrust is erg belangrijk voor een goede leefstijl!
Bronnen
Verbraecken, J., Buyse, B., Hamburger, H., Van Kasteel, V., Van Steenwijk, R. (2013). Leerboek Slaap en slaapstoornissen. Leuven: Acco.
Verbraecken, J., Bergen, T. (2014). S.O.S. Slaap. Antwerpen: Houtekiet.
Hofman, W., Fischer, M. (2013). Gezond slapen in een 24-uurseconomie. Amsterdam: Personal Health Institute International.
